Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 là cuộc cách mạng công nghiệp nối tiếp sau lần thứ nhất khi liên tục có những phát minh lớn có tầm ảnh hưởng đến ngành công nghiệp thế giới. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và thành tựu trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 qua bài viết này nhé.

1. Đặc trưng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 là một cuộc cách mạng về khoa học và kỹ thuật, diễn ra từ những năm 1870 đến khi chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra. Thời gian này gắn liền với sự phát triển của các cường quốc công nghiệp như Anh, Đức và Hoa Kỳ.

Cuộc cách mạng này được đánh dấu bởi sự ra đời của điện và dây chuyền sản xuất hàng loạt, chuyển nền sản xuất cơ khí sang nền sản xuất điện – cơ khí và sang giai đoạn tự động hóa cục bộ. Sử dụng năng lượng điện và sản xuất ra dây chuyên sản xuất hàng loạt quy mô lớn. 

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2  đã tạo ra những thành tựu to lớn trong các lĩnh vực như truyền thông, động cơ, sắt thép, hóa chất, điện lực và sản xuất hàng tiêu dùng. Cuộc cách mạng này đã tạo dựng tiền đề và cơ sở để nền công nghiệp ngày càng phát triển hơn, mang lại những ảnh hưởng sâu sắc đến các lĩnh vực khác như chính trị, xã hội, văn hóa và giáo dục. 

2. Nguyên nhân của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 

• Sự phát triển của khoa học và kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực vật lý, hóa học và sinh học.
• Sự cạnh tranh kinh tế và chính trị giữa các cường quốc công nghiệp, đặc biệt là Anh, Đức và Hoa Kỳ.
• Sự mở rộng của thị trường toàn cầu và nhu cầu tiêu dùng hàng hóa1.
• Sự phát triển của các nguồn năng lượng mới như than đá, dầu mỏ và điện.
• Sự phát triển của các phương tiện giao thông và truyền thông như đường sắt, ô tô, máy bay, điện tín và điện thoại.
• Sự phát triển của các hình thức tổ chức sản xuất mới như dây chuyền lắp ráp, liên doanh và tập đoàn.

3. Thành tựu cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2

Nhiều sáng chế được ra đời trong thời kỳ này, nhưng đỉnh cao nhất thì phải nhắc đến truyền thông và động cơ:

Truyền thông

Phát minh cốt yếu nhất trong lĩnh vực truyền thông đầu tiên là kỹ thuật in ấn tang quay dẫn động bằng năng lượng hơi nước. Tiếp của sự thành công máy sản xuất giấy cuộn dựa trên kỹ thuật in ấn mà ra đời.

Quy trình làm giấy từ những nguồn hạn chế như bông, lanh được thay thế bằng bột gỗ. Năm 1870 với sự truyền bá kiến thức của nước Anh thuế giấy bị xóa bỏ kích thích sự phát triển của báo chí và tạp chí.

Thời gian này máy công cụ có khả năng chế tạo các thiết bị chính xác trong máy khác tại Mỹ có sự tăng trưởng. Dây chuyền sản xuất hàng tiêu dùng ra đời.

Động cơ

Ở cuộc cách mạng này, động cơ đốt phát triển ở một số cường quốc lớn, họ cùng nhau trao đổi ý tưởng và sáng chế được nhiều phát minh mới.

Động cơ đốt trong chạy trên khí than đá đầu tiên đã được phát triển do Etienne Lenoir ở Pháp, nơi mà nó đã có một số thành công hạn chế như là một động cơ nhỏ trong công nghiệp nhẹ.

Năm 1860 động cơ đốt đầu tiên ra đời, được thử nghiệm làm động lực cho ô tô sơ khai ở những năm 1870. Gottlieb Daimler người nước Đức đã sử dụng dầu mỏ làm nhiên liệu của xe ô tô thay cho khí than. Sau đó Henry Ford đã chế tạo ra ô tô hoạt động với động cơ đốt trong.

Động cơ xăng hai kỳ cũng được phát minh trở thành nguồn năng lượng của người nghèo, là nguồn năng lượng tin cậy của các cơ sở sản xuất trong thời điểm này.

Các thành tựu khác

Thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 rất đa dạng và quan trọng. Một số thành tựu nổi bật có thể kể đến như sau:

• Trong lĩnh vực điện, có sự phát triển của đèn hồ quang, đèn sợi đốt, tua bin hơi, máy phát điện xoay chiều, đường dây truyền tải điện.
• Trong lĩnh vực truyền thông, có sự phát minh của điện tín, điện thoại, máy ghi âm, phát thanh.
• Trong lĩnh vực sắt thép, có sự cải tiến của quá trình Bessemer, quá trình Thomas-Gilchrist, thép không gỉ.
• Trong lĩnh vực hóa chất, có sự phát triển của nhuộm màu tổng hợp, thuốc nổ nitrogliserin và dinamit, phân bón nitơ tổng hợp.
• Trong lĩnh vực sản xuất hàng tiêu dùng, có sự ra đời của máy in tang quay, máy sản xuất giấy cuộn, dây chuyền lắp ráp

4. Ý nghĩa của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2

Ý nghĩa của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 có thể được nêu ra như sau:

• Mở ra kỷ nguyên sản xuất hàng loạt, được thúc đẩy bởi sự ra đời của điện và dây chuyền lắp ráp.
• Tốc độ đô thị hóa bắt đầu gia tăng, tạo ra những thị trường tiêu dùng mới và đa dạng.
• Biến khoa học thành một ngành khoa học đặc biệt, tạo ra nhiều phát minh và sáng chế có giá trị.
• Mở rộng thị trường toàn cầu và tăng cường giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống và trình độ giáo dục của người dân.

Tuy nhiên, bên cạnh đó thì cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2 đã có những khó khăn và thách thức bao gồm:

• Sự chuyển dịch của nền kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp, gây ra sự đô thị hóa nhanh chóng và tác động tiêu cực tới môi trường, sức khỏe và đời sống của người lao động.
• Sự phân hóa giàu nghèo giữa các quốc gia và trong mỗi quốc gia, gây ra những căng thẳng xã hội và chính trị.
• Sự cạnh tranh khốc liệt giữa các cường quốc công nghiệp về thị trường, nguồn lực và ảnh hưởng, dẫn đến những cuộc chiến tranh và xung đột.
• Sự phát triển của các công nghệ mới như điện, hóa chất, vũ khí, gây ra những nguy cơ và rủi ro về an ninh, an toàn và đạo đức

>>> Xem thêm: cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3